althusser'in devlet formülünün en önemli parçasıdır (devlet= dia+ devletin baskı aygıtı). birbirlerinden ve devletten görece özerktirler. kapitalist toplumlarda ekonomik ilişkilerinin yeniden üretimini sağlayan dört ilkenin; milliyetçilik (din ile beraber, gerektiğinde kitleleri devlet için biraraya getirme),liberalizm ( teşebbüs hürriyeti ön planda olmak üzere bütün özgürlükler),ekonomizm (homo economicus) ve hümanizm (milliyetçilik ile liberalizmi kaynaştırmak amacıyla zorunlu olan) değişik dozajlardaki karışımını kitlelere kabul ettirirler. althusser dia kavramını ortaya atarken gramsci'nin düşüncelerinden(hegemonya, devleti baskı aygıtına indirgemenin yanıltıcı olduğu) faydalanmıştır ki kendisi de gramsci'nin bu yolda epey yol aldığını ancak bunları sistematize edecek zamanı bulamadığını söyler.
althusser, gözden geçirilmesi gerekebilir şerhi ile beraber, diaların şöyle bir listesini çıkarmıştır:
dinsel dia
ögrenimsel dia (burda devlet ya da özel okul ayrımı yapmaz. ikisi de mevcut ekonomik ilişkilerinin yeniden üretilmesini ve öğrencilerin egemen ideolojiye tabi olmalarını sağlar)
aile diası ( ailenin bir diger islevi de ücret ile beraber emek gücünün yeniden üretimidir)
hukuki dia ( althusser hukukun aynı zamanda alt yapının (mevcut üretim ilişkilerini düzenlemesi ve bunları güvence altına alması) bir parçası ve devletin baskı aygıtlarından birisi oldugunu söyler. kendi kelimeleri ile: "devletin hukuki ideolojik aygıtı, üst yapıyı alt yapının üstünde ve içinde eklemleyen özgül aygıttır". )
siyasal dia ( burda devletin siyasa aygıtı ile siyasal dia(anayasa, bir bütün olarak parlamenter sistem) ayrımına dikkat çeker. devletin siyasal aygıtı yani devletin başı, hükümet ve idare devletin baskı aygıtına girer)
sendikal dia ( bundan kasıt sadece sınıfsal işbirligini benimsemiş işçi sendikaları degildir. beyaz yakalıların, memurların ya da işverenlerin "mesleğin çıkarlarını savunmak" amacını taşıyan örgütlenmeleri de bu sınıftadır. bunlar, adı geçen mesleğin "kamu yararına" yaptıkları hizmetleri ön plana çıkararak, teşebbüs hürriyeti ve "yüce ahlaki değerler"in savunuculuğunu yaparak dia işlevi görürler.)
haberleşme diası (medya)
kültürel dia (edebiyat, güzel sanatlar, spor vb.)